Տպել էջը
2003 ԹՎԱԿԱՆԻ ՀՈԿՏԵՄԲԵՐԻ 17-ԻՆ ՓԱՐԻԶՈՒՄ ՍՏՈՐԱԳՐՎԱԾ՝ ՈՉ ՆՅՈՒԹԱԿԱՆ ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ ԺԱՌԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍԻՆ ԿՈՆՎԵՆՑԻԱՅՈՒՄ ԱՄՐԱԳՐՎԱԾ ՊԱՐՏԱՎՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ՝ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՍԱՀՄԱՆԱԴՐՈՒԹՅԱՆԸ ՀԱՄԱՊԱՏԱՍԽԱՆՈՒԹՅԱՆ ՀԱՐՑԸ ՈՐՈՇԵԼՈՒ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ ԳՈՐԾՈՎ
Քաղ. Երեւան, 30 մայիսի 2005թ.
Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրական դատարանը՝ կազմով. սահմանադրական դատարանի նախագահ Գ. Հարությունյանի, սահմանադրական դատարանի նախագահի տեղակալ Վ. Հովհաննիսյանի, սահմանադրական դատարանի անդամներ Կ. Բալայանի, Ֆ. Թոխյանի, Զ. Ղուկասյանի, Հ. Նազարյանի, Ռ. Պապայանի (զեկուցող), Վ. Պողոսյանի,
մասնակցությամբ՝ Հանրապետության Նախագահի պաշտոնական ներկայացուցիչ՝ Հայաստանի Հանրապետության մշակույթի եւ երիտասարդության հարցերի նախարար Հ. Հովհաննիսյանի (Հովեյան),
համաձայն Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության 100 հոդվածի 2 կետի, 101 հոդվածի 1 կետի, «Սահմանադրական դատարանի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 5 հոդվածի 2 կետի, 25 հոդվածի 1 կետի եւ 56 հոդվածի,
դռնբաց նիստում քննեց «2003 թվականի հոկտեմբերի 17-ին Փարիզում ստորագրված՝ Ոչ նյութական մշակութային ժառանգության պաշտպանության մասին կոնվենցիայում ամրագրված պարտավորությունների՝ Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությանը համապատասխանության հարցը որոշելու վերաբերյալ» գործը։
Գործի քննության առիթ է հանդիսացել Հանրապետության Նախագահի դիմումը սահմանադրական դատարան՝ մուտքագրված 2005 թվականի մայիսի 16-ին։
Լսելով սույն գործով զեկուցողի հաղորդումը, Հանրապետության Նախագահի ներկայացուցչի բացատրությունները, հետազոտելով կոնվենցիան եւ գործում առկա մյուս փաստաթղթերը, Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրական դատարանը ՊԱՐԶԵՑ.
1. Կոնվենցիան ընդունվել է 2003 թ. հոկտեմբերի 17-ին Փարիզում՝ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Գլխավոր խորհրդաժողովի կողմից եւ նպատակ ունի ապահովելու ոչ նյութական մշակութային արժեքների պաշտպանությունը։
2. Ըստ կոնվենցիայի սահմանման՝ «ոչ նյութական մշակութային արժեք» հասկացությունը ներառում է սովորույթներ, արտահայտություններ, գիտելիքներ ու հմտություն, դրանց հետ կապված գործիքներ, առարկաներ, արվեստի գործեր եւ մշակութային տարածքներ, բանավոր ավանդություններ եւ արտահայտություններ, ներառյալ լեզուն, կատարողական արվեստներ, սովորույթներ, ծեսեր, տոնակատարություններ, բնությանը եւ տիեզերքին վերաբերող գիտելիքներ եւ սովորույթներ, ավանդական արհեստներ։
3. Հայաստանի Հանրապետությունը կոնվենցիայով ստանձնում է մի շարք պարտավորություններ, այդ թվում՝
- ձեռնարկել անհրաժեշտ միջոցներ իր տարածքում ոչ նյութական մշակութային ժառանգության պաշտպանության համար (հ. 11, կետ ա),
- կազմել եւ պարբերաբար նորացնել իր տարածքում գոյություն ունեցող ոչ նյութական մշակութային ժառանգության տարբեր տարրերի մեկ կամ մի քանի ցուցակ (հ. 12),
- որդեգրել ընդհանուր քաղաքականություն՝ հասարակության մեջ ոչ նյութական մշակութային ժառանգության խթանման համար, ներառյալ համապատասխան ուսումնական հաստատությունների ստեղծումը, ապահովել այս խնդրի իրագործումը համապատասխան իրավական, տեխնիկական, վարչական եւ ֆինանսական միջոցներով, այդ ժառանգության պաշտպանության հարցերն ընդգրկել պլանավորված ծրագրերում,
- նշանակել կամ հիմնադրել ՀՀ տարածքում գոյություն ունեցող ոչ նյութական մշակութային ժառանգության պաշտպանության համար իրավասու մեկ կամ մի քանի մարմիններ,
- այս պարտավորությունների շրջանակում համագործակցել ենթատարածաշրջանային, տարածաշրջանային եւ միջազգային համապատասխան կառույցների հետ,
- ապահովել ոչ նյութական մշակութային ժառանգությունն ստեղծող, պահպանող եւ փոխանցող համայնքների, խմբերի եւ անհատների հնարավորինս լայն մասնակցությունն այդ ժառանգության պաշտպանության եւ կառավարման գործին։
4. Կոնվենցիայով հիմնադրվում է Մասնակից պետությունների Գլխավոր վեհաժողով, ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կազմում ստեղծվում է Ոչ նյութական մշակութային ժառանգության պաշտպանության միջկառավարական կոմիտե, որը նաեւ միջազգային աջակցություն է տրամադրում մասնակից պետություններին։ Այդպիսի աջակցության դեպքում Հայաստանի Հանրապետությունը պարտավորվում է նաեւ հաշվետվություն ներկայացնել Կոմիտեին՝ տրամադրվող աջակցության օգտագործման մասին, ինչպես նաեւ պարբերական զեկույցներ ներկայացնել Կոմիտեին՝ կոնվենցիայի կիրառման համար ընդունած օրենսդրական եւ այլ ձեռնարկների մասին։
Կոնվենցիայով հիմնվում է նաեւ Ոչ նյութական մշակութային ժառանգության պաշտպանության հիմնադրամ, որին Հայաստանի Հանրապետությունը պարտավորվում է համապատասխան պարբերականությամբ եւ չափով մուծել անդամավճար։
5. Սահմանադրական դատարանն արձանագրում է, որ ըստ կոնվենցիայի 31 հոդվածի՝ «մինչեւ սույն Կոնվենցիայի ուժի մեջ մտնելը Կոմիտեն Մարդկության ոչ նյութական մշակութային ժառանգության ներկայացուցչական ցուցակի մեջ է ընդգրկում «Մարդկության բանավոր եւ ոչ նյութական ժառանգության գլուխգործոցներ» հռչակված տարրերը», եւ որ «սույն Կոնվենցիայի ուժի մեջ մտնելուց հետո որեւէ Հռչակագիր չի ընդունվում»։
6. Ոչ նյութական մշակութային ժառանգության պաշտպանության մասին կոնվենցիան առնչվում է ՀՀ Սահմանադրությանն առնվազն հետեւյալ առումներով.
- ընդլայնում է Հայաստանի Հանրապետության հնարավորությունները՝ ավելի գործուն դարձնելու ՀՀ Սահմանադրության 11 հոդվածի 1-ին մասով սահմանված պետական գործառույթը, ըստ որի՝ «Պատմության եւ մշակույթի հուշարձանները, մշակութային այլ արժեքները գտնվում են պետության հոգածության եւ պաշտպանության ներքո», հատկապես կոնկրետացնելով «մշակութային այլ արժեքներ» հասկացության բովանդակությունը,
- հավելյալ հնարավորություններ է ընձեռում պետությանը նաեւ միջազգային սկզբունքների եւ նորմերի շրջանակներում նպաստելու այլ պետություններում գտնվող հայկական պատմական եւ մշակութային արժեքների պահպանմանը, ինչը նախատեսված է ՀՀ Սահմանադրության հիշյալ հոդվածի 2-րդ մասով,
- նշված խնդիրների իրագործման համար նաեւ անձանց ներգրավման հնարավորության նախատեսումով կոնվենցիան նաեւ կնպաստի քաղաքացիների՝ հասարակության մշակութային կյանքին մասնակցելու սահմանադրական իրավունքի իրականացմանը, որն ամրագրված է ՀՀ Սահմանադրության 36 հոդվածում, ակտիվացնելով նրանց դիրքորոշումը ոչ նյութական մշակութային արժեքների պաշտպանությանը միջամտելու առումով,
- լրացուցիչ հնարավորություններ է ընձեռում ավելի գործնականորեն կիրառելու ՀՀ Սահմանադրության 37 հոդվածը, որով հաստատագրված է ազգային փոքրամասնությունների ավանդույթների պահպանման, լեզվի եւ մշակույթի զարգացման իրավունքը։
Ելնելով գործի քննության արդյունքներից եւ ղեկավարվելով Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության 100 հոդվածի 2 կետով, 102 հոդվածի առաջին եւ երրորդ մասերով, «Սահմանադրական դատարանի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 5 հոդվածի 2 կետով, 67 եւ 68 հոդվածներով, Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրական դատարանը ՈՐՈՇԵՑ.
1. 2003 թ. հոկտեմբերի 17-ին Փարիզում ստորագրված՝ Ոչ նյութական մշակութային ժառանգության պաշտպանության մասին կոնվենցիայում ամրագրված պարտավորությունները համապատասխանում են Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությանը։
2. Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության 102 հոդվածի երկրորդ մասի համաձայն սույն որոշումը վերջնական է, վերանայման ենթակա չէ, ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից։
ՆԱԽԱԳԱՀՈՂ
Գ. ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ
30 մայիսի 2005 թվականի
ՍԴՈ - 573