ԵՐԵԽԱՅԻ ԻՐԱՎԱԿԱՆ ԿԱՐԳԱՎԻՃԱԿԸ` ԻՐԱՎՈՒՆՔԻ ՀԱՄԱԼԻՐ ԻՆՍՏԻՏՈՒՏՈՒՄ
Ամփոփագիր
Երեխայի իրավական կարգավիճակի սահմանումը պահանջում է տեսական մոտեցումների համակողմանի ուսումնասիրություն, որը, իր հերթին, պահանջում է ոչ միայն «իրավական կարգավիճակի» հայեցակարգի, այլև դրա կառուցվածքային տարրերի սահմանում։
Երեխայի «իրավական կարգավիճակի» հայեցակարգի մշակման տեսա- գործնական անհրաժեշտությունը պայմանավորված է նրանով, որ այս հարցի վերաբերյալ չկա միասնական մոտեցում։
Իրավաբանական գրականությունում վերոգրյալի կապակցությամբ առկա են տարբեր տեսակետներ, որոնք միմյանցից տարբերվում են տրամագծորեն հակառակ տեսակետներով:
Որոշ հեղինակներ, «իրավական կարգավիճակ» հասկացությանը զուգահեռ, կիրառում են «իրավական դիրք» տերմինը՝ փորձելով ընդհանրացնել այս երկու հասկացությունները՝ դիտարկելով դրանք իրավական հասկացությունների ընդհանուր համատեքստում՝ չտարանջատելով դրանցով պայմանավորված իրավական փաստերը ոչ իրավականից։
Սույն հոդվածի շրջանակներում փորձ է արվել «երեխայի իրավական կարգավիճակը» քննարկել երկու կարևոր նախադրյալի՝ քաղաքացիության և իրավասուբյեկտության համատեքստոււմ՝ որպես իրավունքի միջճյուղային պատկանելությամբ չսահմանափակված կատեգորիաներ և իրավունքի սուբյեկտի կարգավիճակը բնորոշող ինքնուրույն ու պարտադիր բաղադրիչներ՝ լինելով այն կարծիքին, որ վերջիններս լավագույնս են բնորոշում երեխային՝ իրավունքի լիիրավ սուբյեկտ դիտարկելու հանգամանքը՝ ի տարբերություն քաղաքացիական, ընտանեկան, աշխատանքային ու այլ իրավահարաբերություններին երեխայի մասնակցության աստիճանի, որտեղ վերջինիս՝ իրավունքի լիարժեք սուբյեկտ դիտարկելը սահմանափակվում է իրավունքի միջճյուղային նորմերի կարգավորման շրջանակներով։
Հիմնաբառեր իրավական կարգավիճակ, իրավական դիրք, իրավա- սուբյեկտություն, իրավունակություն, գործունակություն, մեղսունակություն, սուբյեկտիվ իրավունք։
DOI: https://doi.org/10.59560/18291155-2025.2-209
Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրական դատարանի վեբկայքն ստեղծվել է Եվրոպական միության և Եվրոպայի խորհրդի կողմից՝ Գործընկերություն հանուն լավ կառավարման (ԳԼԿ II) ծրագրային ձևաչափի շրջանակներում ֆինանսավորվող և Եվրոպայի խորհրդի կողմից իրականացվող «Աջակցություն դատական բարեփոխումների իրականացմանը` Հայաստանում դատական իշխանության անկախության և արհեստավարժության ամրապնդումը» ծրագրի շրջանակներում: Հայաստանի Հանրապետության սահմանադրական դատարանի վեբկայքում ներկայացված տեսակետները որևէ պարագայում չեն կարող համարվել Եվրոպական միության և/կամ Եվրոպայի խորհրդի պաշտոնական տեսակետի արտահայտում:
Սահմանադրական դատարանի պաշտոնական կայքի վերազինումը հնարավոր է դարձել Ամերիկայի ժողովրդի աջակցությամբ՝ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների Միջազգային զարգացման գործակալության (ԱՄՆ ՄԶԳ) ֆինանսավորմամբ իրականացվող՝ ԱՄՆ ՄԶԳ Հայաստանի Արդարադատության ոլորտի աջակցության ծրագրի շրջանակում: Կայքի բովանդակության պատասխանատուն ՀՀ Սահմանադրական դատարանն է: Կայքում տեղ գտած տեսակետները պարտադիր չէ, որ արտացոլեն ԱՄՆ Միջազգային զարգացման գործակալության կամ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների կառավարության տեսակետները: