Ամփոփագիր

Հոդվածում հանգամանորեն վերլուծվում է, որ իշխանությունների բաժանման և հավասարակշռման տեսության ամբողջական ձևավորումն ու սահմանադրական սկզբունքի ի հայտ գալը կապված են 17-18-րդ դարերում Անգլիայում, Ֆրանսիայում և ԱՄՆ-ում ծավալված քաղաքական իրադարձությունների հետ: Առանձնացնելով պետական իշխանության երեք ճյուղեր՝ օրենսդիր, գործադիր և ֆեդերատիվ, այդպիսի բաժանման հիմքում, ի տարբերություն անտիկ շրջանի մտածողների, դնելով իշխանության գործառույթների բաժանումը պետական իշխանության տարբեր մարմինների միջև, որտեղ օրենքներ ընդունելու գործառույթը վերապահվեց օրենսդիր իշխանությանը (պառլամենտին), օրենքները կատարելու և պատժելու գործառույթը՝ գործադիր իշխանությանը (թագավորին), իսկ դաշինքներ կազմելու և գործարքներ կնքելու գործառույթը՝ ֆեդերատիվ իշխանությանը, Ջ. Լոքը հայեցակարգային առումով ամբողջացրեց իշխանությունների բաժանման և հավասարակշռման տեսությունը: Այն ժամանակակից ընկալմամբ թեև ամբողջական չէր ու տարբեր տեսանկյուններից քննադատվեցին նրա գաղափարները, սակայն, դրանով հանդերձ, Ջ. Լոքի առաջ քաշած տեսության իրավաքաղաքական նշանակությունը բարձր է գնահատվում, քանզի դրանք չէին սահմանափակվում միայն իշխանության մեխանիկական բաժանման սահմանմամբ: Հոդվածում ներկայացվում է նաև, որ իշխանությունների բաժանման և հավասարակշռման սկզբունքի զարգացման գործում առանցքային դերակատարություն ունեցավ Շ. Մոնտեսքյոն, որն ի տարբերություն Ջ.Լոքի, դատական իշխանությունն առանձնացրեց գործադիր իշխանությունից: Անդրադարձ է կատարվել հայրենական իրավագիտության մեջ իշխանությունների բաժանման և հավասարակշռման տեսությանն առնչվող հիմնահարցերին նույնպես: Ողջ վերոգրյալի հաշվառմամբ՝ հոդվածի հեղինակի կարծիքով՝ իշխանությունների բաժանման և հավասարակշռման սկզբունքի իմաստը հենց այն է, որ հնարավոր լինի խուսափել դրանց հակամարտությունից, վերին աստիճանը բարձրանալու նրանց ձգտումից ու բախումներից, որպեսզի բացառվի մեկ մարմնի կամ անձի ձեռքում պետական իշխանության գործառույթների կենտրոնացումը:

Հիմնաբառեր. Սահմանադրություն, օրենսդիր, գործադիր, դատական իշխանությունների բաժանում և հավասարակշռում, անցումային ժամանակաշրջան, կիսանախագահական մոդել, ՀՀ Գերագույն խորհուրդ, խորհրդարանական կառավարում, զսպումների և հակակշիռների կառուցակարգեր: